Kvanndalen landskapsvernområde

Bakgrunn for vernet og trugsmål

Kvanndalen landskapsvernområde vart verna for å ta vare på eit særmerkt fjellområde med urørt natur, rikt planteliv, verdifulle stølsområde og beitelandskap og eldre og nyare kulturminne etter støling, heiebeiting, jakt, fiske og fangst. Føremålet med vernet er også å ta vare på viktige leveområde for viltet, spesielt å sikre eit samanhengande fjellområde og delar av livsgrunnlaget for den sørlegaste villreinstamma i Europa.

I dag er det ikkje mogleg å identifisere store trugsmål mot dei botaniske verneverdiane i Kvanndalen. Lokalitetane ligg ofte i bratte område slik at slitasje frå ferdsel eller beite av sau ikkje utgjer noko stort problem. Verneverdiane knytte til kulturlandskapet er truga av attgroing med bjørk og einer. Dette er særleg eit problem på stølsvollane og andre område under tregrensa.

Det er ikkje mogleg å peike på tilhøve med dagens bruk og ferdsel som utgjer alvorlege trugsmål mot Kvanndalen sin funksjon som leveområde for villreinstamma. Det er få tekniske inngrep og lite ferdsel i verneområdet.

Plante- og dyreliv

I Kvanndalen landskapsvernområde varierer vegetasjonen frå skrinne høgfjellsområde til frodige bjørkelier og stølsvollar. Nokre stader gir den næringsrike bergarten fylitt grunnlag for eit svært rikt planteliv. Desse rike lokalitetane er ein sentral verneverdi i Kvanndalen. Her kan du mellom anna finne ein liten bestand av bergjunker som berre veks på nokre få stader i landet utanom lokalitetane i Suldal og Hjelmeland. I tillegg er det registrert ei lang rekke sjeldne fjellplantar som mellom anna kvitkurle og grannsildre.

Kvanndalen har òg store verneverdiar knytte til funksjonen dalen har som leveområde for villreinstamma i Setesdal Vesthei-Ryfylkeheiane. Det går eit viktig villreintrekk over Litledalsfleene mot Kistenutenden og over dalen til Djupetjørn. Dei høgareliggande områda i Kvanndalen landskapsvernområde brukast òg årvisst som både vinterbeite og sommarbeite av fleire større og mindre bukkeflokkar. Mindre bestandar av elg og hjort har fast tilhald i Kvanndalen.

Kvanndalen har eit svært rikt fugleliv. I tillegg til artane som er vanlege i fjellbjørkeskogen og høgheia i Rogaland, hekkar i tillegg meir sjeldne artar som blåstrupe, boltit, svartand og jaktfalk i Kvanndalen.

Les meir om villrein.

Bruk i tidlegare tider

Kvanndalen vart av mange rekna som den beste stølsdalen i Suldal. Mellom anna var det stordrift med leigegeiter her på 1920 og 1930-talet. Ein kan ennå finne spor etter 10-12 ulike stølar innover dalen, og sjølv om ikkje alle var i drift samtidig vitnar det om ei intensiv utnytting beiteressursane i dalen. I dag står det framleis bygningar på stølane Fleso, Hidlerberget, Svultanuten og Jensafet. Ved Bakkaleger og Torshidler kan du finne hidlerar som tidlegare vart brukt i samband med ferdsla gjennom dalen.

Kvanndalen vart av mange rekna som den beste stølsdalen i Suldal. Mellom anna var det stordrift med leigegeiter her på 1920 og 1930-talet. Ein kan ennå finne spor etter 10-12 ulike stølar innover dalen, og sjølv om ikkje alle var i drift samtidig vitnar det om ei intensiv utnytting beiteressursane i dalen. I dag står det framleis bygningar på stølane Fleso, Hidlerberget, Svultanuten og Jensafet. Ved Bakkaleger og Torshidler kan du finne hidlerar som tidlegare vart brukt i samband med ferdsla gjennom dalen.

Bruken i dag

Kvanndalen er framleis eit viktig beiteområde for sau, og i 2013 beitte om lag 800 dyr i området.

I dag har Stavanger turistforening ei turisthytte ved Svultanuten. Denne vart bygd så tidleg som i 1898. Frå denne går det turistruter ut til Kvanndalsdammen og Roalkvam, oppetter Kvanndalen til Haukeliseter og gjennom Skorpeskar til Sandvatn og vidare til Holmevasshytta eller Bleskestadmoen. Kvanndalshytta har om lag 130 overnattingar i året, og er mest brukt sommar og haust.

Kvanndalen har òg vore eit viktig område for storvilt- og småviltjakt. Det blir jakta elg og hjort kvart år i dei lågareliggande skogsområda, og i 2013 var det gitt 15 fellingsløyve for villrein. Det er òg ein del småviltjakt i Kvanndalen, samt at det er godt aurefiske i fleire av vatna og vassdraga i området.